Coffea arabica
FAMILIE
Rubiaceae
HERKOMST
Coffea arabica is endemisch (alleen voorkomend in een specifiek gebied) in de bergachtige regio's van Jemen en de zuidwestelijke hooglanden van Ethiopië. In Ethiopië, waar de koffie plant būna wordt genoemd, wordt het vaak gebruikt als een struik. C. arabica wordt ook gevonden op het Boma-plateau in Zuid-Soedan en op Mount Marsabit in het noorden van Kenia, hoewel het onduidelijk is of de plant daar van nature voorkomt of is genaturaliseerd. Koffie wordt in grote getalen geteeld buiten zijn oorspronkelijke habitat in Afrika, Latijns-Amerika, Zuidoost-Azië, China en diverse eilanden in het Caribisch gebied en in de Stille Oceaan.
Bijna alle koffie die de afgelopen eeuwen is gekweekt, is ontstaan uit een handvol wilde planten uit Ethiopië, en gecultiveerde koffie bevat wereldwijd slechts 1% van de diversiteit die in wilde koffie in Ethiopie gevonden wordt.
IN DE VOLKSMOND
Koffieplant, Koffieboon
VERZORGING
Coffea arabica ontvangt het liefst veel licht, maar moet hier thuis vaak aan wennen omdat ze onder gefilterd licht opgekweekt worden. Indien de koffieplant voor een raam op het zuiden komt te staan is het raadzaam drie meter afstand te behouden. Geleidelijk kan de koffieplant dichterbij het raam komen te staan.
De koffieplant heeft minimaal vijf uur direct zonlicht per dag nodig. Plaats deze kamerplant daarom voor een raam op het oosten, westen of zuiden. Hij kan ook twee tot drie meter van het raam op het zuiden. In een noordgericht raam zal de plant niet genoeg licht ontvangen om nieuw blad aan te maken.
Houdt de grond vochtig. Het is daarbij beter voor de plant om regelmatig kleine hoeveelheden water te krijgen, dan in een keer heel veel. Voel regelmatig aan de grond of deze nog vochtig is. Wanneer je merkt dat deze significant droger wordt, geef je opnieuw water. In de winter verbruikt de koffieplant minder water, pas hier de watergift op aan.
Het is raadzaam om bij een nieuw aangeschafte plant de grond regelmatig te controleren op de vochtigheid door een vinger in de grond te steken. Doe dit ook wanneer je de plant een nieuw plekje in huis geeft. Zo leer je vanzelf hoe vaak en hoeveel water de plant nodig heeft.
Het is aan te raden om de koffieboom regelmatig te sproeien. Woonkamers zijn over het algemeen droger dan het natuurlijke habitat van de koffieplant – de bossen van equatoriaal Oost-Afrika. Sproeien kan helpen om bruine bladpunten en -randen te voorkomen. Ook blijft het blad door het sproeien mooi glimmen door stofophoping tegen te gaan. Dit is niet alleen mooier, maar ook fijner voor die plant, die daardoor meer zonlicht op zijn bladeren ontvangt. Sproeien helpt tot slot ook preventief tegen ongedierte.
Bemest de koffieplant in de lente en zomer. Doe dit niet in de winter. De koffieplant is dan in rust, groeit niet en verbruikt nauwelijks voedingsstoffen.
De koffieplant mag gesnoeid worden als hij te hoog wordt of als je meer uitlopers aan de plant wil. Dit wordt gedaan door de stam af te zagen (of bij een kleintje: door de stam af te snijden of knippen). Snoeien kun je het beste in de lente doen, wanneer de plant het hele seizoen nog heeft om van de schrik te bekomen. De afgezaagde stam van de Coffea arabica is erg gevoelig voor schimmelinfecties en diverse bacteriën, raadzaam is de wond af te dichten met wax.
VERPOTTEN
Verpot de Coffea arabica in de lente. Herhaal dit wanneer de pot te klein wordt. Verpotten in de lente heeft de voorkeur, omdat beschadigde wortels dan sneller herstellen. Plaats de koffieplant in een pot die minimaal twintig procent breder is dan de voorgaande pot en gebruik normale potgrond. Zorg voor een luchtige grond, door er bijvoorbeeld perliet door heen te mengen. Onderin de pot kun je potscherven leggen met de bolle kant naar boven zodat de plant overtollig water snel kan afvoeren. Eventueel kun je houtsnippers of boomschors onderin de pot doen, om zo te zorgen voor een goede waterafvoer.
VERMEERDEREN
Deze plant is te vermeerderen door middel van zaad en stekken. Het zaaien van koffie werkt het beste met verse zaden die uit de vrucht zijn gehaald. Plant deze in vochtige grond creëer een kas-effect door er een deksel of plastic folie overheen te spannen. Het kan enkele weken tot maanden duren voor de zaden ontkiemen. Het vermeerderen van Coffea arabica door middel van stekken gaat erg gemakkelijk. Zodra de plant stekjes aanmaakt trek je deze voorzichtig los van de plant, let hierbij op dat men zoveel mogelijk de wortels intact laat. Plaats het stekje vervolgens in losse licht vochtige potgrond.
ZIEKTES?
Coffea arabica is gevoelig voor ongedierte en plagen in gevallen van kou, tocht of droge lucht. Zet de plant niet bij een deur of in een gang, hier zal de koffieplant namelijk last hebben van tocht. Soms treedt aantasting door wol- of dopluis op. Mocht de Coffea arabica last hebben van ongedierte, dan raden wij aan daadkrachtig te behandelen met een biologische bestrijding of een mengsel van 2% spiritus en groene zeep in water.
GIFTIG?
Koffieplanten zijn niet giftig en daarom volkomen veilig voor kind en dier. Wel wordt de cafeïne (in de boon) beschouwd als giftig. Het eten van de bessen kan leiden tot misselijkheid.
WETENSWAARDIGHEDEN
De koffieplant (Coffea) is een geslacht van houtige planten. De meeste soorten (33) komen voor in tropisch Afrika en vinden hun oorsprong met name in Ethiopië. Op Madagaskar komen veertien soorten voor, in tropisch Zuidoost-Azië en op het eiland Mauritius drie soorten. Er zijn drie soorten van het geslacht Coffea, die bonen leveren voor het maken van koffie. Dat zijn de soorten Coffea arabica (arabische koffie), Coffea canephora (Congo koffie of robusta koffie) en Coffea liberica (Liberische koffie).
De naam koffie (en coffee, kaffee en cafe) is via het Turks (qahve) afgeleid van het Arabische woord "quahwa", dat in eerste instantie "wijn uit bessen" betekende.
TEMPERATUUR
Overdag: 20°
’s Nachts: 16°
